Bacon's Brazen Hed

Det er i desse konspirasjonsdagar ein aukande fascinasjon for meir eller mindre urealistiske og usannsynlege samanhengar baserte på reine tilfelle. Som førebels siste ledd i denne rekkja finn vi ei revitalisering av teoriane som hevdar Francis Bacon skreiv Shakespeare sine skodespel, basert på tvilsame reglar og ein stor porsjon godvilje frå teoretikarane si side. Eg skal her ikkje gå nøye gjennom dei påståtte bevisa som vi har fått presentert, jamvel om det er sterkt freistande, men eg vil kome med ein kort kommentar i verseform til slike aktivitetar. Sonetten er etter spenseriansk mønster og språket er gjort arkaisk for å få ei litt meir historisk stemning.




Bacon's Brazen Hed

The eyes and mindes with truthe dissatisfied
Must complex and clandestine schemes construe,
And stories weaue were lighte with shadows vie,
Truths darker and much deeper to pursue;
Some spinne the yarns of olde, some spinne the new,
They dye with detailes as they can deuize
To more align with what they holde as true,
Some thinke it reale while others know the lies;
They claime to haue discouered what the eyes
Of ordinairie folke could not discerne,
To haue unearthed ancient enterprize
Through seeing codes where plaine speeche haue been learned,
And who, throughe absente words in stone haue red
That Shaxebearde merely proues a brazen hed.
- 10. - 23. desember 2009




Forklåringar

Brazen hed: Syner til eit orakel laga av bronse som, i følgje ein versjon av ei legende, skal ha blitt bygd av matematikaren Roger Bacon og teologen Thomas Bungay etter instruksjonar funne i eit gamalt manuskript. I dette diktet syner det til tanken om at William Shakespeare i praksis var ei fasade konstruert av Francis Bacon.

Euterpomania

Det er forhåpentlegvis mange som, til liks med meg, irriterar seg over at enkelte musikklag og -foreiningar ved NTNU tykkjer det skal vere sosialt akseptabelt å trenge seg inn i auditorier og forstyrre forelesingar. Endå meir frustrerande er det at forelesarar tilsynelatande deler tanken om at dette skal vere sosialt akseptabelt. Noko som gjer saka ekstra provoserande, er at det tydelegvis ikkje skal vere sosialt akseptabelt å reagere mot dette fenomenet. No er det ikkje slik at eg fordømmer kor, korps og slike aktivitetar; det er ikkje slik at eg helst ser at Trondheim Mannssangforening eller Pirum forsvinn frå jorda si overflate. Dei har sjølvsagt sin fulle rett til å drive med sine hobbyar på lik linje med meg sjølv. Alt eg ber om er at dei held seg langt unna forelesingar og heller rekrutterar folk på måtar som ikkje er til plage for dei som ikkje har interesse av å vere med i slike lag. Denne satiren er dedikert til nettopp slike musikkorienterte studentgrupper som gjer byrjinga av haustsemesteret ei sur oppleving for så mange studentar. For å gjere enkelte referansar meir tydelege, vil lesaren finne forklarande notar til slutt; desse er ordna alfabetisk og skrivne på norsk.




Euterpomania

Oh list! How now! What fierce alarum breaks
Through yonder shutter and through yonder gate?
What band of maenads, sirens gone awry
Doth haunt these streets and shrieks at passers-by?
What beasts of wood and wild will heed that call,
A lay tuned like a satyr's madrigal
Forth penetrates each void and realm of space
And freezes mankind like Medusa's gaze;
Pray, from what dismal haunt were they begot',
Pray, what cruel Fate ordained them such a lot?
To roam and roar like rabid rutting rams,
Which in their heat o'ertrample ewes and lambs
And leaves the soil once fertile drear and waste;
A dark display of vices crude and base.
Lo, there in frantic leaps they forth advance
And call for men to come and join their dance,
See there in front runs little Artrapine
Who plays his aulos on Orpheus' spine
Which he hath, for that purpose, cut in twain
To play his tunes which cloy the human brain;
Then next to him his trusted Cacophone
Who bangs his timbrel with a broken bone,
Performs a rhythm in his wonted way
And with barbaric tones distorts the lay;
Oh hark! A singer sings, 'tis Bardanot,
Who in disrupted lines his verse allots,
And, with a lyre, chants his poesy
Of bawdy lyrics and lewd ribaldry;
The boy Disharmonye then follows suit
And calls forth noises from his wooden flute
Which he hath placed, to cause the best effect
Fast to his nose and keeps it there erect.
Soon after him comes mighty Vocalon
Who claims to be Euterpe's bastard son,
His voice booms like a hart in autumn heat
In lack of proper words or metres meet.
Then Dysonaunce, bored with his feeble rhyme,
With rusty bells disrupts him with a chime
And strikes with frantic eagerness the bell,
Then shouts on top of that to drown the knell.
Right afterwards Aeolis armed in brass
Seeks ev'ry other minstrel to surpass,
This to achieve he breaks a sour wind
With sound of dying beasts of distant Ind;
Another man, Falsetti known by name,
Doth also like the rest aspire fame,
With searing tunes he cuts through ear and mind
And leaves the crowd a listless mass behind;
So at the end the last man of this train
With his kithara comes Discordiane,
He plucks the strings and thus creates his blaines,
But veils his grief in song to hide the pains.
This merry band of horrid minstrelsy
Believes their art the utmost harmony;
No door to them is sacred nor no gate,
No room too small for them to congregate,
No hall to great to try to fill the air
With all the deviant noises of their spheres;
They break the doors and march all void of sense,
Descend the stairs with proud impertinence,
Then flocculate before the frighten'd crowd
And care not whether this is found allowed;
With hellish shrieks they start their ritual,
Divided into pointless intervals:
They shout, they sway, they cry, they burst their lungs,
They rant, they call, they sing, they wear their tongues;
When they have turned themselves into a trance
They tear their garments and begin to dance
And nameless satyrs bound in servitude,
Who curse the bonds and chains of this fierce brood,
Transports a marble idol to the stage
Whereon the herd unleashes all its rage;
The idol shows Euterpe, ancient muse,
With aulos in her hand and her locks loose,
And on the faces of the flock a smile
Reveals that they are ready to defile;
Around the idol, then, they form a ring
And to invoke their furies loud they sing:
“We hail to thee, fair patron of our art,
Thou hast our love, sweet mistress, and our hearts
And here we stand our love for to requite,
Here all thine aspects in one soul unite
And in this soul there runs a common chord:
This soul desires to appease its Lord;
Fair mistress, now, accept our humble praise,”
And on this key each man his arms doth raise
Then in next instant hammers on the stone,
Wood, brass and string and old Orpheus' bones
Make resonance against the idol's frame,
All this while her disciples shout her name.
Here Artapine doth break his instrument
In fragments due to amorous intent,
Here Cacophone employs his plate of brass
And with his zeal Euterpe doth harass,
Here Bardanot with magic of the tongue
Perverts the idol in his bawdy song,
Disharmonye, despite his want of age
Doth wield his flute in like incensèd rage,
Tall Vocalon his bloodline here purports
But partakes in the crowd's destructive sport,
Eke with his bells impatient Dysonaunce
Attacks the idol in a fervent dance,
Aeolis seeks to rise above his peers
And with his wind he violates the air,
Falsetti stands behind Euterpe's back
Attempting with his voice the stone to crack,
Discordiane in madness all his strings
Hath placed around her neck it for to wring.
Much like the husband ravishing his wife
Though still considers her his joy of life
This sordid band performs their wayward praise,
And with their violent arts their love embrace;
They keep their sport until mere sand and dust
Is all the remnants of their fervent lust,
When thus the idol is reduced to naught
They stand in joy of all the havoc wrought
And then for the next ritual of doom
They leave the stricken crowd for other rooms.
- September 26-27 2009




Notar:

Aeolis: Namnet syner til Aeolo/Aeolus, ein vindgud i klassisk mytologi. Aeolis nyttar seg av blåseinstrument/vindinstrument - sjå også The Aeolian Harp av Samuel Taylor Coleridge - men namnet syner også til flatulens.

Artrapine: Namnet er mitt eige påhitt, til liks med resten av musikantane sine namn, og syner her til ein som forgrip seg på kunst (art rapine). Dette er eksemplifisert ved at han har gravd opp - altså skjenda - den store skalden Orfeus si ryggrad. Inspirasjonen kjem frå The Faerie Queene av Edmund Spenser (Bok 1, Canto 2, Vers 18).

Aulos: Gresk dobbelfløyte, sjå Euterpe.

Bardanot: Not-a-bard, altså ikkje ein skald, noko som vert eksemplifisert gjennom hans grove og usømelege viser.

Cacophone: Direkte omsett: Ein som drit lyd.

Discordiane: Diskord, mangel på harmoni.

Disharmonie: Disharmoni.

Dysonaunce: Dissonans.

Euterpe: Musikken si muse, avbileta med ein aulos som sitt emblem.

Falsetti: Altså ein som syng i falsett.

Furier: Romersk parallell til erinnyene i gresk mytologi. Kvinnelege skapnader frå som personifiserar raseri, særleg raseriet til dei døde.

Ind: India; dei døyande dyra referert til er elefantar.

Kithara: Gresk strengeinstrument med seks strengar, emblemet til lyrikken si muse Erato.

Madrigal: Sekulær musikkform med opphav i den italienske humanistiske renessansen, ofte nytta som nemning for ein kjærleikssong og/eller knytt opp til pastoralsjangeren. Sjå til dømes Christopher Marlowe sin pastorale The Passionate Shepherd to his Nymph.

Maenade: Kvinneleg dyrkar av vinguden Dionysos, kjende for sin villskap oppnådd gjennom dans og vinrus. I romersk mytologi er desse kjende som bakkatinner, følgjarar av Bacchus (Dionysos sitt romerske motstykke). Trass i at begge nemningane nytta før presentasjonen av musikantane syner til kvinnelege skapnader, er samlege musikantar menn.

Medusa: Gorgon frå gresk mytologi med eit blikk som skapte levande vesen om til stein.

Orpheus (Evt. Orfeus eller Orfeo): Mytisk skald frå gresk mytologi, hylla for sitt lyrespel som kunne temje ville dyr. Han vart riven sund - bokstaveleg tala - av ville maenader; årsaka til dette er ulik frå versjon til versjon.

Satyr: Skapnad frå gresk mytologi, halvt mann og halvt geit. Satyrane er kjende for sine seksuelle eskapader og følgjer gjerne Dionysos.

Sfærene sin musikk: Ein pytagoreisk tanke om at sfærene - altså alle klodane i verdskvelven - produserte musikk. Denne musikken kan ikkje oppfattast av menneske, fordi vi er så vane med den.

Sirene: Fuglekvinner frå gresk mytologi som forfører menn inn i fortaping gjennom forheksande song; til dømes nemnde i Odysseen.

Vocalon: Syner til vokal, altså at han nyttar røysta si for å formidle sin "musikk". At røysta hans høyrest ut som ein brunstig hjort, er på ingen måtar ein kompliment.

Draumekrøniker, del 6 - Commodus

A shout that tore Hell's concave, and beyond
Frightened the reign of chaos and old night
- Paradise Lost, John Milton

The mass, whether it be a crowd or an army, is vile.
- Benito Mussolini

Only I can turn this country around.
- Silvio Berlusconi



Cigarillo?
Ja takk.
Eg tek imot den stinkande tobakkspinnen og tek eit drag. Dei vintermørke gatene i den sicilianske byen – Palermo? Siracusa? – er opplyste av faklar og fylde av støyen frå rasande demonstrantar. Med ville skrik og demoniske rytmer hyttar dei med våpna sine mot himmelen, som i eit trugsmål mot Gud. I ekstatisk polyfoni, som djevledyrkarar i transe, skrik dei ut misnøyen utan at nokon klarar å høyre kva dei eigentleg skrik eller kva dei er misnøydde med. Eg kjenner meg som Dante; mannen ved sidan av meg kjenner seg som keisar Commodus. No byrjar demonstrantane å kaste isklumpar mot rådhuset; ein plakett ved inngangsdøra har allereie vorte skoten på. Dette er Pandemonium, dette er smådjevlane sitt opprør mot Lucifer.
Ein fjernsynsreportar intervjuar ein sjølvutnemnd leiar av opprørarane og eg får på eit vis vite kva saka dreiar seg om. Vi nektar å godta at regjeringa ikkje lenger tillet dobbeltnamn! skrik intervjuobjektet, og illustrerar poenget med å ytre sitt eige namn gjennom ein serie dårleg artikulerte lydar. Det er fullstendig mogeleg å høyre kva han seier, men det er like umogeleg å få noko meining ut av det. I alle tilfelle, det er no forbode å heite Giovanni-Francesco, forstår eg, og den svarte massen av demonstrantar talar så altfor tydeleg om responsen på lovforslaget.

Var det verkeleg naudsynt?
Ja.
Han smiler, men seier ikkje meir; han er altfor oppteken med ei ung, vakker kvinne som no har dukka opp ved sida av han. Ho er i tjueåra, lettkledd – trass i at det er midt på vinteren – og heiter Lucrezia eller noko slikt. I bakgrunnen skimtar eg eit haleheng av andre kvinner. Dei er om lag like lettkledde, i same alder, men truleg med andre namn. Eg minnest bakkatinnene som følgde Dionysos i ville orgier, men kvar er satyrane? Eller er mannen ved sidan av meg satyr nok for dei alle? Kva kan eg seie, seier han plutseleg, eg er ein vulkan: Vill, farleg og upåliteleg. Eg er uviss på om metaforen skal dekkje hans rolle som politikar eller kvinnebedårar – kanskje begge – og eg lurer på om han har gløymt at det var Mars, ikkje Vulkan, som var elskaren til Venus. Lucrezia ler og let seg kjærteikne, medan ho seier nokre ord eg freistar å ikkje oppfatte.

Mannen med det uforståelege namnet, plukkar opp ein brustein og slenger den i eit rådhusvindauge. Glaset landar tett attmed meg, jamvel om både steinkastaren og eg står på andre sida av gata. Eg bøyer meg ned, plukkar opp ein glasbit og tenkjer uff. Det er folkemengda som er vulkanske, ikkje Silvio; kanskje dette vil verte eit nytt Vesuv? Som ein sjølvutnemnd keisar – og det er i alle tilfelle ingen andre som har utnemnd han – står Silvio midt i folkehavet av senatorar frå Orcus og kosar med tjueårige jenter. Kor mange av dei er undertøysmodellar, tru? Og kor mange er plukka opp frå fattigdom? Korleis klarar du det, spør eg Lucrezia, som no har vorte erstatta med ein raudhåra subsitutt. Ho smiler. Eg skal verte likestillingsminister, seier ho, som om det er grunn god nok. For henne er det vel kanskje også det. Eg ser vekk og kjenner meg nedstemd.

Du minner meg om Commodus.
Eg er Commodus.
Han smiler, men verkar for å meine kva han seier. Det er heilt naturleg for ein mann å syne virilitet. Særleg når han er så viril som meg, legg han til etter ein kort pause. Commodus hadde 300 konkubiner og 300 unge gutar, gjeld det same for Silvio? Etter Lucrezia å døme kan det verke for det. Eller er det Rodorigo Borgia han liknar mest? Plukkar Lucrezia rista kastanjer i Silvio sin villa? Det var Lucrezia – vert det sagt – som forårsaka monarkiet sitt fall i 506 f.Kr. Vil Lucrezia forårsake Silvio sitt?

Hordane av misnøgde sicilianarar berre aukar. Dei dreg stråfigurar ut i gata, figurar dei har festa bilete av Silvio på, og set fyr på dei medan dei ropar morte a Silvio eller noko i den leia. Silvio ler. Ikkje fordi han tykkjer stråfigurane er morosame, men fordi ei blond kvinne kilar han på halsen. Han ser opp og legg merke til mitt bekymra blikk. Ta det med ro, seier han. Dei vil ikkje gjere meg noko. Dei elskar meg. Dessutan, eg er Commodus, eg kan hamle opp med denne mobben eigenhendig. Når alt kjem til alt drap Commodus over tusen menneske på arenaen. Ja, tenkjer eg med meg sjølv, han hevda så. Men kva slags menneske – og i kva tilstand dei var i – vert ikkje nemnd.

Har du fyr?
Nei.
Lucrezia står attmed meg med ein sigarett mellom høgre peike- og langefinger. Synd, svarar ho og plasserer den mellom raudmåla lepper. Du er ikkje redd, spør eg medan eg gestikulerar mot folkemengda. Dei har no reist ein galge, og dei har ikkje nokon stråfigurar å henge. Nei, svarar ho, men ho seier ikkje noko om kvifor ho ikkje er det. I mellomtida har Silvio valt ut ei kortklipt blondine, han stryk henne over høgre skulder. Lat dei rase frå seg, seier han. Det er eg som styrer dette landet. Styrer han verkeleg landet? Eller freistar han hindre eit vulkanutbrot ved å setje seg i opninga? Rådhuset brenn, strådokkene brenn og om folket får tak i Silvio brenn dei kanskje han også. Vil dei brenne meg? Eg snur ryggen til og ser skuggar danse på veggen framfor meg som i eit arkaisk ritual.

Ein av skuggane kjem bort til meg. Den stammar frå ei kvinne, verkar det for; ei korpulent, stuttvaksen kvinne; ho hadde neppe vorte utanriksminister under Silvio. Kva er vitsen, spør eg. Vi skuggar fødast av eld, svarar ho. Berre ved elden kan vi kome til liv. Eg føler at eg ikkje heilt har fått svar på spørsmålet. Men kvifor? Fordi det er på tide, svarar kvinneskuggen og kvervar i andre skuggar.

Er du ikkje redd massen?
Massen er fæl, men den elskar meg.
Han kjærteiknar ei svarthåra kvinne og lovar henne eit sete i EU-parlamentet. Ho vil ta seg betre ut enn gamle, feite politikarar. Og ho har erfaring, poengterar han medan han plasserar handa så nær det høgre brystet hennar at det verkar som ei lite subtil understreking. Ho kniser og vrir seg småkokett i grepet hans. På den andre sida av gata får flammane styrke og stig høgare til vers. Skuggen til Silvio vert festa oppetter veggen bak han, og plutseleg er det ikkje lenger hans skugge, men skuggen til ei korpulent kvinne som syner seg i staden. Den svarthåra kvinna gispar av skrekk. Ho vrir seg ut av grepet hans og legg på sprang nedetter den snødekte gata. Flammane stig endå høgare, og den korpulente kvinneskuggen knyt seg til Silvio slik hans eigen skugge eingong gjorde. Bakkatinneflokken merkar endringa og trekk seg ut i mørkret der skuggane enno ikkje har rive seg laus frå natta.

Demonstrantane trekkjer seg unna dei også, det er ikkje lenger noko behov for dei. Så byrjar det å regne kraftig. Elden døyr, fyrst sakte så raskare og med elden døyr også skuggane. Dei trekkjer seg saman med nattemørkret, og med dei også Silvio, for Silvio har mist skuggen sin og er no i makta til ein heilt annan skugge. Han skrik i det han oppdagar det, men han har inga eiga makt lenger; han kvervar bort i det mørkret nokre seier han eingong kom ut av. Så vert berre lyden att. Ekkoet – som lyden sin skugge – kvervar sjølv sakte mellom husa og svinn i nattemørkret.

Draumekrøniker, del 5 - Enclosing the Loved World

In the beginning was the Word, and the Word was with God, and the Word was God.
- John I.I

Ah, distinctly I remember it was in the bleak December,
- The Raven, Edgar Allan Poe

It's the language's desire to enclose the loved world in its arms.
- Omeros, Derek Walcott

Desembermørkret ligg kaldt og trykkjande kring oss der vi sit. Eg har nett oppdaga at eg har eksamen dagen etter, men vi veit då alle at det er for seint med pugging klokka elleve om kvelden. Dessutan er eg ferdig med resten av eksamenane; til helvete med denne, kva fag det enn er. Men eg skal då alltids klare å kome meg opp, berre eg kjem meg i seng snart. Snart. Men det er då slik eit relativt omgrep, og dessutan er det kaldt på Dragvoll denne tida av året. Derek Walcott sit ovanfor meg og nektar å gje autografen sin, medan han snakkar om si komande diktsamling og om språket sine ynskje; som om språket har fri vilje, som om språket er eit vesen. Kan også språket frelsast? Kva ville Pelagius ha sagt om det? Men det er for seint på døgeret til at eg orkar å jage verbale kynoskefali, og eg høyrer på med halvt attlatne auge medan eg opplever Fallet på nytt.

Tårnet var det tredje fallet. Fyrst fall Adam og Eva frå uskulda, så fall Abel daud til jorda, så fall Babels tårn. Skal eg også falle? Vil eg i så fall vakne? Derek Walcott talar framleis, som om han freistar samle dei spreidde tungemåla i ein ordflaum, eit lappeteppe vevd av ord frå ulike språk. Vil han klare å lære fuglespråket også? Ich hab' keine Ahnung wie es ist, but I should expect it to be all for the best, after all es el siglo del oro, por el rey y la reyna vamonos a la guerra; arma virumque cano. Mon pere est mere et mon frere est masseuse. To hell with it. Eg ler som om eg forstår vitsen, men Derek nektar framleis å skrive autografen sin. Men du meinar det verkeleg, spør eg, og han bekreftar at, ja, språket sitt høgste ynskje er å omslutte verda det har kjær. Klokka nærmar seg stadig tolv; dette vert ei lang natt. Eg vrir og vender ord i hovudet medan snøen dekkjer verda meir og meir. Kanskje vil også snøen omslutte verda den har kjær? Berre så synd at den skal vere så begeistra for akkurat denne delen.

Kjem vi nokon gong tilbake til opphavet, spør eg. Om du vil tilbake til opphavet, fortel ein figur eg ikkje har sett før, så lyt du gå stega tilbake, oppsøkje orda sine utviklingar og slik kome til språket sin barndom. I opphavet var Ordet, og det er det opphavet alle menneske søkjer. Er det vanskeleg, spør eg. Umogeleg, svarar vedkomande, men vi lyt alle ut på ei større reise før eller sidan. Då tårnet fall vart det menneska si oppgåve å spreie språket, det var berre slik språket kunne omslutte verda Gud elska, fortel han, og forsvinn i desembernatta. Det er sant, skyt Derek inn, alle må på ei reise før eller sidan. Berre tenk på Odyssevs, berre tenk på Menelaos. Trojas fall skuldast ei setning Helena aldri gav sin ektemann: Eg elskar deg. Og også Troja fall til liks med Babels tårn. Men, byrjar eg, ord som byrjar krigar kan då ikkje vere av kjærleik? Du tek feil, seier ei kvinne kledd i blodut khiton og med eit diadem på hovudet. Ord av kjærleik startar ofte krigar, for kva den eine elskar, ser den andre seg stundom nøydd til å hate.

Makta ligg ikkje i sjølve orda, men i språket, for orda er menneskeskapte og omskiftelege; orda vert vrengde ut av form innan kort tid, men den som kontrollerar språket er mektig. Ahasverus er den mektigaste mannen, får eg påpeikt, for han har vandra verda sidan Kristi tid, og ingen kjenner språket betre enn han. Var det kanskje derfor han vart dømd til å vandre og aldri døy, spør eg. Mogeleg, får eg til svar, og Derek nikkar samd der han sit. Kven kan hevde at Ahasverus vart fordømd, held kvinna fram. Har ikkje han fått større lukke enn nokon annan? Men eg har då i det minste sett Agamemnon sitt andlet, avsluttar ho malapropos og svinn i skuggane.

Språket vert degenerert, seier ein og tek seg ein slurk kaffi, noko som er umogeleg på Dragvoll etter klokka fem. Lydar forsvinn og ord vert delte. Slik skal det ikkje vere, understrekar han og set kaffikoppen på asjetten med eit smell. Vielleicht ist es nicht besser, pero creo que las palabras son necesitos para the general well-being of things, you know. Semper fidelis! Salaam aleykum, aleykum ya salaam, shalom. Skrid ad Helvede ad. Det heile endar i eit babel eg ikkje klarar halde styr på, og eg ser at det er eksamen om mindre enn ni timar. Til helheim med det, eg har ikkje tid; ikkje no når auga sym i mental skodde og røynda verkar mindre handfast enn nokon gong tidlegare. Kan vi eigentleg vite at vi eksisterar, spør plutseleg Rene Descartes med eit smil om munnen. Ja, svarar eg, for vi har språket, og om vi ikkje eksisterar kan heller ikkje språket eksistere. Men, held han fram, korleis veit du at språket ikkje berre er ein draum? Vi tenkjer i bilete, svarar eg, medan vi talar i ord; og om alt var ein draum kunne eg ikkje bede deg dra til gehenna slik eg nettopp gjer. Smilet svinn frå munnen hans, og han dreg av garde for å utkjempe ein ny krig. På sett og vis tok han meg altså bokstaveleg. Eg angrar med det same, eg likar han eigentleg betre enn eg gjev uttrykk for, men det er hans meditasjonar som lyt skrivast ned, ikkje mine. Terrorist eller fridomskjempar? Språket omfamnar begge desse, det er opp til oss menneske å bruke dei og det gjer vi då også. Gjerne om ein annan.

Floccinaucinihilipilification, floccinaucinihilipilification, floccinaucinihilipilification, messar ei kvinne med tjukk russisk aksent og syner kor arbitrært språket kan vere; eit leiketøy i hendene på alle menneske, høgst biletleg tala. Vi andre seier ikkje noko, kven no enn “vi” er i denne samanhengen, kanskje fordi vi tykkjer det er sjølvsagt, kanskje fordi vi ikkje kjem på noko fornuftig å seie. Kva språkfamilie stammar baskisk frå, spør eg, og det er det ingen som veit.

Draumekrøniker, del 4 - Après moi - le déluge.

Dette er ikkje ein samanhengande draum, men ein narrasjon basert på minst tre ulike draumar. I tillegg har eg dessutan dikta vidare på dette grunnlaget, og tyngda av teksten er sett saman i vaken tilstand.



And the rain was upon the earth forty days and forty nights.
- Book of Genesis 7.12

I do set my bow in the cloud, and it shall be for a token of a covenant between me and the earth.
- Book of Genesis 9.13.

Après moi - le déluge.
- Louis XV av Frankrike (1710-1774)


“Kaffi i kantina?” spør eg på ein uanstrengt måte med hovudet litt på skakke. Ein annan kar dukkar opp, går mot oss og spør “skal vi gifte oss?” Han meiner sjølvsagt ikkje meg, og det verkar som ho finn tilbodet tiltalande. Hadde eg berre kome i hug å spørje om det sjølv; eit ekteskap verkar sikkert alltid meir fristande enn ein kantinekaffi. Men har ikkje han kjærast allereie då?

I Trondheim er det for tida vinter, og eg spring gjennom dei snødekte gatene med nokon etter meg. Anar ikkje kven det er, men så er det då visse ting ein ikkje treng å finne ut av. Eg snåvar i snøen og dett, kjem meg oppatt og spring vidare, spring under byggestillas attmed Stiftsgården. Klokka er sikkert fem, for det er i alle fall mørkt nok til det, og sjølvsagt er det desember. Alt anna er utenkjeleg. Så ser eg ein annan som spring. Også han dett, men vert teken att av dei forfølgjande. Dei held han fast til den isdekte gata og ventar på ein liten truck. Trucken køyrer over skuldra hans, men han seier ikkje eit ord. Det gjer derimot leiaren, for medan skuldra vert knust skrik leiaren: “Hugs 29. mai 1453!” Pussig. Etter at trucken har forsvunne i Trondheimsnatta, går eg bort til han og får han med meg vidare. Til å vere ein mann med knust skulder, går han som ein mann med dårleg kne.

Palau er ein mykje betre stad å vere, det oppdagar eg raskt. Men øybuarane kjenner seg litt truga, og det er ikkje av Kalle Klovn, men ei kvinne som kallar seg Uthnapishtim. Ho går i kring på øyane med ei kutte over hovudet og ser generelt skummel ut; ikkje som Kalle Klovn. Visste du at hovudstaden heiter Melekeok? Før var det Koror, men dette bryr ikkje Uthnapishtim seg om. Og kvifor ta namnet frå ein figur frå eposet Gilgamesh? Kvifor namnet til ein sumerisk Noah? Kanskje ventar ho på ei ny flod? Hugsar ho ikkje at Gud lova Noah at det ikkje skulle kome fleire – vi har då regnbogen. Kanskje ho ikkje trur på Gud.

Babylon, tårnet i Babel, øya Babeldaob i republikken Palau, er dette ein konspirasjon? Mogelegvis. Og då står sikkert Uthnapishtim bak den. Her er det ingen isdekte gater truckane kan køyre på, men Ngardoksjøen husar saltvasskrokodiller, jamvel om sjøen er ferskvatn. Det er ikkje rart øybuarane kjenner seg truga. Ho har brunt hår og lys hud, kanskje også tiltrekkjande, men så var det den skumle kutta då, og det faktum at ho styrer ein konspirasjon som strekkjer seg over tid og rom.

Vi står på kanten av Ngardoksjøen, Uthnapishtim og eg. “Kva er konspirasjonen,” spør eg, og gløymer at det er saltvasskrokodiller eg bør vere redd for, ikkje pirayafisk. Ho svarar ikkje. Ein kuttekledd skipper på eit urørleg skip av stein, korall og grøne vekster, og plutseleg skjønar eg alt. Havet stig når isen smeltar, Palau er den nye arka, eller rettare sagt, ein flåte av dei, og Utnapishtim skal redde artane. Korleis styre eit skip av stein? Og klarar ho verkeleg å redde alle artane? Kva med tigeren? “Uinteressant," svarar ho og let ein rustbrun liten fugl lande på fingeren. Øybuarane kallar den melimdelebteb, og den finnast visst berre her. Palau, Eden, Lemuria – tre soger knytt saman til ein konspirasjon. Men Noah var ein mann av tru, Uthnapishtim ein rebell mot verda, det er kva som skil dei; bortsett frå kjønnet, sjølvsagt. Korleis vil det så gå med den nye arka? Og snakkar vi verkeleg om ei ny syndeflod, eller kallast det berre global oppvarming? Ting kan ha to namn eller fleire, for på engelsk kallast fuglen Palau fantail, på latin rhipidura lepida, på palauisk melimdelebteb, og vi er attende til Babels tårn og opphavet til språka. Ei straff for menneskeleg overmot, eller eit nytt monument til trøyst for det som fall?

Skremde røyster på palauisk, eit språk eg ikkje forstår. Dei kalde auga til Uthnapishtim får henne til å framstå som mystisk, utilnærmeleg, som ei heidensk gudinne frå ei daud tru. Fryktar dei å verte ofra i den nye floda? “Après moi – le déluge,” seier ho og auga hennar legg ikkje merke til dei innfødde. Det er dette som gjer dei redde, og det gjer meg redd sjølv òg. Men det er vanskeleg å drepe store flåttar på eit sølete underlag, og eg oppdagar at det var Laurence Sterne som skreiv Tristram Shandy, ikkje Umberto Eco.

Så kjem regnet. Vil det halde fram i førti dagar og førti netter?

I relive the situation - still see it in my mind

You got my imagination
Working overtime

Slik sluttar You and Your Friend av Dire Straits, sjette songen i siste studioalbumet On Every Street. Eg høyrde vel denne fyrst som fjortenåring jula 2002, om eg hugsar rett, og har såleis vore kjend med songen ei god stund, men det var ikkje før heilt nyleg eg forstod kor fantastisk herleg denne songen eigentleg er. Det var ei av desse openberingane som av og til kjem medan ein er i grenselandet mellom svevn og vaken tilstand, og det var ei regelrett nydeleg openbering.

Det heile startar mørkt med ein gitarintro som seinare glir over i Mark Knopfler sin om lag like mørke vokal, ein vokal som på denne songen er slørete, utydeleg og som derfor høver heilt perfekt til gitaren. Mogelegvis er dette ein av grunnane til at songen tok meg så sterkt medan eg halvsov, for songen er og blir dunkel, og same kor mykje gitarane skjer gjennom med riff som får ryggrada til å sitre, så vert det skapt ei draumetung atmosfære når songen vert spelt, ein song som umiddelbart skapar bilete av haustmørkre, einsemd, melankoli og vonbrot når eg let att augo og gjev meg sjølv over til musikken si hypnotiske makt.

Will you and your friend come around
Or are you and your friend gonna get on down
Will you and your friend come around
Or are you and your friend gonna let me down

Det heile startar enkelt. Det er langt ifrå dei same episke tendensane som vi finn i Brothers in Arms eller Telegraph Road, det er noko meir jordnært, noko usminka som går rett på sak med eit daglegdags og ukomplisert språk. Isolert sett utmerkar ikkje teksten seg på nokon spesiell måte, men når gitarriffa kuttar gjennom det mørkret som omkransar melodien og Mark Knopfler sin slørete vokal leikar fjernt i den nattlege verda songen skapar, då skapar musikk, ord og røyst ein mektig konstellasjon av rein nyting. Dette kallar eg Knopfleresque.

If you talk to one another
I'm a hungry man
Let me know one way or the other
So I can make my plan

Enkel, ja vel, men på ingen måte kunstig kva setningsoppbygnad og ordval gjeld. Det heile flyt som ein skoddestraum gjennom medvitet og set seg der, og musikken gjev attljom i hjernen lenge etter den har slutta. Det er noko bydande i introen, i orda, i røysta som eg ikkje klarar å oversjå, noko bydande som grip tak i meg og held meg fast, og eg vandrar mentalt i dette haustmørkret songen manar fram.

Will you and your friend come around
Or are you and your friend gonna get on down
Will you and your friend come around
Are you and your friend gonna get on down

Eg får ei kjensle av avmakt og håpløyse når songen kjem til andre verset, og det er noko i det repetitive som forsterkar dette. Vi får alt i alt vite veldig lite om denne personen som syng, men det er heilt klart at han held på å gje opp, og di nærare han er å gje opp, di meir bydande, meir påtrengande og meir gripande vert songen. Den heftige, bedande tonen i gitaren etter siste refreng forsterkar det håplause, og det framstår eigentleg ganske klart at han - eller ho - ikkje vil få vitjing, slik vedkomande hadde håpa på. Eg-personen har no gjeve opp å spele på sympati, han appellerar ikkje ved å seie "or are you and your friend gonna let med down," men spør nøkternt, dystert og repetitivt "are you and your friend gonna get on down."

I relive the situation
Still see it in my mind
You got my imagination
Working overtime

Baby baby

Så byrjar det sakte men sikkert: Gitaren skjer klagande kjennom mørkret som for å freiste det orda ikkje klarte, nemleg å overtyde. Frustrert og frenetisk gjer gitaren så godt den kan, før den forsvinn inn i stilla og vert borte. Så sit eg igjen etter at melodien har døydd ut og den spelar framleis i hjernen min, som eit ekstranummer, som eit godt minne eg ikkje vil verte kvitt, som ein perfekt song. Og det er nettopp det den er: Ein perfekt song som på ein ikkje altfor lågmælt måte oppsummerar Dire Straits. Gjennom kombinasjonen av den tilsynelatande enkle teksten og det forheksande, mørke gitarspelet, møtest det opphavlege og det seinare Dire straits i ein og same song, og det kan ikkje gjerast betre.

Marsyas

Bileta nedanfrå er frå Kapitolmuseet i Roma og syner Marsyas. Marsyas var ein satyr frå gresk mytologi, som var svært dyktig til å spele fløyte, så dyktig at han utfordra guden Apollo til ein spelekonkurranse. Apollo vann og Marsyas vart flådd levande og bunden til eit tre med si eiga hud. Dette som straff for hybris - overmot, som fekk satyren til å setje seg opp mot Apollo. Dei interesserte oppfordrast til å lese Charles G. D. Roberts (1860-1943) sitt dikt kalla Marsyas. Nedanfor er to dikt om denne legenden, tittelmessig ikkje stort meir fantasifulle enn Roberts sitt.

Marsyas

Now has silenced followed clatter
And the day has come to end;
Soft wailing from the satyr
On the wound that never mends
Is the only sound that rises
By the cypress and the sedge,
Cursing hubris, worst of vices,
At the dark nocturnal edge.

Triumph of Apollo


Now his wooden flute lies broken
In the gathering of dark;
Not a single tune is spoken
Save the mournful chant of larks;
Mellow humming, a reminder
Of the songs there played of old,
Rarely was Apollo kinder
Than here in this story told